Twee gezichten van... Nr. 42: Dijkshoornseweg

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2006. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 42.

Op de oude foto uit ca. 1930 is nog goed te zien dat de Dijkshoornseweg een dijkweg is geweest. Aan de oostzijde ligt een sloot die de weg scheidt van de Voordijkshoornsepolder; aan de westzijde lag oorspronkelijk ook een sloot. De Dijkshoornseweg werd in de tweede helft van de twaalfde eeuw aangelegd en vormde samen met de Tanthofkade, die in het verlengde ligt van deze weg, één waterkering die het oostelijk gelegen land moest beschermen tegen de getijdenkreken die in de twaalfde eeuw vanuit het westen een aantal malen voor ernstige wateroverlast zorgden. Via het Leestelsel drong het zeewater soms door tot in de omgeving van de latere stad Delft. Na het gereedkomen van de Maasdijk omstreeks 1250 werden de Dijkshoornseweg en de Tanthofkade slaperdijken.

Reeds vóór 1200 werden op het buitenland tussen de Dijkshoornseweg en de Lookwatering de eerste boerderijen gebouwd. In de zestiende eeuw lagen in deze strook veertien woningen. Door de ligging aan de Lookwatering konden de boeren voor het vervoer van vee- en landbouwproducten ook van de waterweg gebruik maken. Aan de oostzijde van de dijk bevonden zich in de Voordijkshoornsepolder slechts drie woonplaatsen, waaronder de Zuidwoning die nabij de huidige Laan van Groenewegen heeft gelegen. 
Enkele weken geleden heeft Epko Bult, stadsarcheoloog van Delft e.o., de voorganger van deze boerderij opgegraven. Het betreft een woning uit de elfde eeuw na Chr., die oostelijk van de Zuidwoning nabij de Molensloot heeft gestaan.

Rond 1900 begon vanuit het dorp Den Hoorn en het gebied van de Noordhoorn de tuinbouw zich ook in de Voordijkshoornsepolder en de Harnaspolder te ontwikkelen. Op de oude foto zijn enkele tuinderswoningen te zien uit de periode 1918-1930. Nieuwe tuindersfamilies, zoals Bentvelzen, Van Paassen, Lekkerkerk en Nowee hielden zich bezig met de teelt van komkommers, meloenen, bloemkool en andere gewassen onder 'plat glas'. Zogenaamde eenruiters dekten de bedden af waar de groenten werden geteeld. Rietmatten moesten in het voorjaar bij koude verhinderen dat de planten vorstschade opliepen. De producten werden met de schuit naar de Delftsche Groentenveiling gebracht, die in 1921 langs de Hoornseweg was opgericht.

Bij de tuindersbedrijven kwamen grote schuren voor de opslag van materialen en voor het gereedmaken van de producten voor de veiling. Rechts op de oude foto is nog zo'n schuur te zien, waarin veelal een aparte schaftruimte was gemaakt voor de knechten. Boven de sloten verrezen overal houten pleetjes (kakhuisjes). Het water uit de sloten werd gebruikt voor het begieten van de planten. Dit gebeurde voor de oorlog gewoonlijk met de hand, net zoals overigens alle andere werkzaamheden.
Op de weg loopt een handelaar met zijn hondenkar. Groenteboeren en de lokale petroleumman Piet v.d. Berg ventten tot ver over de helft van de vorige eeuw op deze wijze hun producten uit. Er was nog weinig gemotoriseerd verkeer op de Dijkshoornseweg. De verharde weg kon toen ook gebruikt worden om te tollen, voetballen en rolschaatsen.
Inmiddels is de Dijkshoornseweg vrijwel volledig bebouwd, de boerderijen zijn allemaal weg en binnenkort verdwijnen de laatste tuindersbedrijven. Naast een aantal voormalige tuinderswoningen blijft de Dijkshoornseweg, die weliswaar aanmerkelijk is verbreed, de enige constante factor in deze sterk veranderende omgeving.