Twee gezichten van... Nr. 32: Zomerhuis van de Commanderij
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Trudy Werner-Berkhout van de Historische Vereniging
Maasland. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2005.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 32.
Verscholen tussen de Commandeurskade, de Plantage en de Oude
kerk ligt een prachtig gerestaureerd zestiende-eeuws huis. Ooit
behoorde dit huis tot het gebouwencomplex van de Commanderij van
de Duitsche Orde in Maasland. De Duitsche Orde is een
geestelijke ridderorde, gesticht in de middeleeuwen, met als
doel de verzorging van zieken en armen. Door schenking van het
patronaatsrecht (onder andere het benoemen van de pastoor) van
de Maaslandse kerk door graaf Willem II en het overdragen van
alle goederen van Dirc van Coudenhoven en zijn vrouw Hadewijch,
verkreeg de Orde hier in het midden van de dertiende eeuw een
omvangrijk bezit. De orde verbleef eerst in een vestiging in de
Oude Campspolder aan de Herenlaan, maar in 1365 werd de
commanderij overgeplaatst naar het centrum van het dorp bij de
kerk. |
| Van de eens zo indrukwekkende commanderij is niet
veel overgebleven. Het hoofdgebouw werd rond 1720
afgebroken, alleen het ‘zomerhuis’ staat er nog. |
Rond 1556
werd dit zomerhuis gebouwd.
Kort na zijn benoeming tot commandeur van Maasland liet Jasper
van Egmond van Merestein dit huis bouwen ten zuiden van de
commanderij, op circa twintig meter afstand. Aangenomen wordt dat Jasper van Egmond het huis liet bouwen als
gastverblijf voor zijn moeder Anna van Almonde. Er heeft
namelijk aan de westzijde van het huis een gevelsteen
ingemetseld gezeten met het wapen van Almonde erop. In 1555
was Jaspers vader overleden en sindsdien zou zijn moeder Anna
hier vaak verblijven. Anna heeft slechts korte tijd in Maasland
kunnen vertoeven. Zij overleed in 1561.
Na de dood van Anna van Almonde nam de plaatselijke pastoor
het huis in gebruik. Deze heeft er ook niet lang gewoond, want
in 1564 kocht de commandeur een huis ten behoeve van de
pastoor achter de kerk, ongeveer ter plaatse van de huidige
pastorie. |
Detail kaartboek Jan Jansz.Potter [ca 1530-1590],
landmeter en kaarttekenaar van Delfland
|
|
In de achttiende eeuw werd het zomerhuis ook wel aangeduid met
‘tuijnmanshuis’. Uit schriftelijke bronnen is bekend dat het
huis met het aangrenzende land in die tijd al door de Duitsche
Orde werd verhuurd. Van 1834 tot 1970 heeft de
tuindersfamilie Van Uffelen hier gewoond. De gemeente had op
deze grond inmiddels plannen voor een nieuwe woonwijk
ontwikkeld; in 1968 werden de huizen aan de Plantage
opgeleverd. Gelukkig kon het oude huis blijven staan en
gerestaureerd worden. |
|
Kinderen van de familie van der Drift lopen in de
tuin.
|
In de loop der eeuwen heeft het huis diverse
verbouwingen ondergaan. De bovenverdieping van het rechterdeel
van het huis was oorspronkelijk hoger, maar werd verlaagd en is
zo gebleven. De traptoren, om de verdieping te bereiken, is in 1912
afgebroken. Er is een klein stukje opnieuw opgemetseld. Het
lagere gedeelte van het huis (links op de foto) is later
aangebouwd. Van het huis zijn door diverse kunstenaars een
aantal mooie tekeningen gemaakt. Voor een totaalbeeld kunt u de
kaart uit 1570 van landmeter Jan Potter bekijken.
Literatuur:
- K. Boschma/ A.A. G. Immerzeel, De Ridderlijke Duitsche
Orde in Maasland. Maasland, 1991
- J.C. Visser, De commanderij van de Ridderlijke Duitsche
Orde, Balije van Utrecht, te Maasland. In: Holland 1975, nr.
6 p. 443-463.
- R. de Graaf/ M.A. Allewijn, Het achttiende-eeuwse
Maaslandse dorpsgezicht. In Historisch Jaarboek Maasland
1993, p. 28-46.
|
|
Tekst: Trudy Werner-Berkhout. Oude foto: J.C. Visser, ca. 1970.
Foto huidige situatie 2005: Henk Groenendaal. Historische
Vereniging Oud-Schipluiden. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
7 juli 2005.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
