Twee gezichten van... Nr. 65: .... De Dorpsstraat in
Schipluiden
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2008.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 65.
In zeventiende- en achttiende-eeuwse verkoopakten wordt deze
straat heel vaak ''s Heerenstraat' genoemd, een naam waarmee in
meer plaatsen de hoofdstraat wordt aangeduid. De oude foto, die
in het begin van de twintigste eeuw werd gemaakt, toont nog
enkele kleine boerderijen aan deze zijde van het dorp. Achter
het huis geheel links, dat uit 1898 dateert, lag de stal van de
familie Vreugdenhil. De woning zelf is sinds 1938 verbonden met
de plaatselijke benzinepomphouder. Lange tijd was dit Maarten
v.d. Eijk. Het huis is kort geleden zo'n 70 cm opgekrikt.
Daarnaast stond de boerderij van Vermeulen, die in 1988 werd
vervangen door een nieuwbouwwoning. Op de plaats van het huis
van de rietdekkersfamilie Voogt heeft Cees van Winden als
laatste vee gehouden. Sinds kort staat op dit erf weer een
fraaie hooiberg. De woning rechts daarvan is in 1978 gesloopt
voor de ontsluiting van de nieuwbouwwijk Rozemarijn (de
Westlander). De twee huizen links van het rietdekkersbedrijf
zijn de oudste woningen in het rijtje. Hier woonden enkele
schippersfamilies, waaronder Piet v.d. Windt. |
| 'De Schippershof' rechts op de huidige foto is
een complex van 22 wooneenheden, bestemd voor één- en
tweepersoons huishoudens. De woningen werden in 1984
gerealiseerd op de locatie waar daarvoor het z.g. 'Lierse
gesticht' stond. Dit was een rijtje van acht huizen, die rond
1890 werden gebouwd door aannemer Van den Berg uit De Lier. Het
was het eerste woningrijtje in het dorp Schipluiden. De bouw
werd gefinancierd uit de nalatenschap van Cornelia van Rijn,
dochter van een vermogende Lierse boer, die op de boerderij
'Vreeburg' woonde in de Oude Lierpolder. Cornelia van Rijn was
gehuwd met Simon van Etten te Schipluiden, die op 11 oktober
1859 was overleden aan de cholera. De naam 'Lierse gesticht'
verwijst dus naar de stichting vanuit De Lier. Deze huizen waren
enige tijd eigendom van de bekende Schipluidense aannemer Broos
Bontenbal. Hij bestemde ze voor zijn personeel. De oude foto
laat zien dat de woningen aan de zuidzijde sterk waren verzakt.
Uiteindelijk betrof het zelfs meer dan 80 cm. De belangrijkste
reden van deze verzakking was de slappe ondergrond op deze
plaats, die met een twaalfde-eeuwse doorbraak vanuit het
Leestelsel te maken heeft. De Kromme Zijde is daar een restant
van.
De meeste huizen aan de Dorpsstraat staan op de westelijke
oeverwal van de Gaag. De kern van dit water in het dorp dateert
uit de laatste eeuwen voor het begin van onze jaartelling.
Oorspronkelijk maakte het kromme deel van de Gaag deel uit van
het Gantelstelsel, dat vanuit de Maasmond nabij Naaldwijk ver
het binnenland inliep. In het dorp Schipluiden is deze
Gantelloop altijd kunstmatig opengehouden. In de tweede eeuw na
Christus woonden op de westelijke oever van dit water ter hoogte
van de Brugstraat enkele Cananefatenfamilies. In het najaar van
1978 werden hiervan bewoningssporen teruggevonden, waaronder een
huisplattegrond, een erfafscheiding en veel gebruiksaardewerk. |
| De Gaag in het dorp Schipluiden is op z'n breedst
op de plaats van beide foto's. Aanvankelijk lag hier aan de
zijde van de Dorpsstraat nog een strook vlietland. Vanaf het
midden van de negentiende eeuw is dit moerasland in fasen
verwijderd in verband met de opkomst van de scheepvaart en de
noodzaak van een parkeerstrook langs de weg. Deze strook en het
water langs de rijweg zijn nog steeds eigendom van de
aangrenzende bewoners, waardoor ze zeggenschap hebben over het
gebruik. De stilte van het water van oever tot oever kan
tegenwoordig beduidend minder worden beleefd dan vroeger.
Ondanks de komst van de jachthaven nabij de korenmolen
Korpershoek in 1984 - destijds mede aangelegd om de boten uit
het dorp te weren - is de waterkant in de dorpskern de laatste
tien jaar sterk verrommeld. Veel Schipluidenaren lijken te
kunnen leven met de aanwezigheid van talloze boten en bootjes,
maar menige passant verbaast zich over de bonte verzameling
vaartuigen.
Literatuur: Waar wonen wij. Straatnamen in de gemeente
Schipluiden. Uitgave van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden (te koop in Museum Het Tramstation).
Oude foto: Archief Historische Vereniging Oud-Schipluiden. |
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude foto:
Historische Vereniging Oud Schipluiden.
Foto huidige situatie 2008: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
26 juni 2008.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
