Twee gezichten van... Nr. 82: Het begin van de Veenweg
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2009.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 82.
De Valbrug in Schipluiden heet vanouds Zouteveense brug. De
brug verleent vanaf de Dorpsstraat toegang tot het uitgestrekte
poldergebied van Zouteveen, vandaar ook de benaming Veenweg,
vanaf 1924 Keenenburgweg. De oude foto dateert uit omstreeks
1917. De rijweg was in die tijd nog nauwelijks verhard. Alleen
in het midden is een paardenpad met verharde klinkers aangelegd.
De sloot tussen de weg en de bebouwing scheidde oorspronkelijk
het tuincomplex van het kasteel Keenenburg en de Veenweg. De
boeren uit Zouteveen voeren met hun schuitjes tot de Singel,
waar tot in de achttiende eeuw een windas of overhaal stond.
Hiermee konden de vaartuigjes overgehaald worden naar de Gaag en
terug. De Singel hoorde bij de Keenenburg. De heren en vrouwen
van het kasteel onderhielden het windas in ruil voor de afvoer
van het overtollige water van het kasteelterrein naar de
Zouteveense Polder. Ingelanden van de polder mochten hier hout
en turf opladen 'mits met discretie'. Het plankier
hiervoor werd door de polder onderhouden.
Volgens mondelinge overlevering gebruikten de boeren uit
Zouteveen ook hun schuitjes om zondag naar de kerk van
Schipluiden te gaan. Hun kerkpak hing in de herberg 'Het
wapen van Schipluiden', die naast de kerk stond. Hier werd
de werkkleding verruild voor de zondagse kleding. De kleding van
de boer kon gemakkelijk vuil worden door het bomen van het
schuitje. |
| Het grote pand in het midden was van 1909 tot
1953 de gereformeerde school. Later kreeg het gebouw de naam
Jeugdhuis. In de negentiende eeuw werd in Nederland voornamelijk
openbaar onderwijs gegeven. De openbare school van Schipluiden
bevond zich aan de Boomgaardslaan. Vanaf 1889 ontstond landelijk
in stappen de mogelijkheid tot subsidiëring van bijzonder
onderwijs. Pas in 1920 leidde dit - na een lange schoolstrijd -
tot de algehele financiële gelijkstelling met het openbaar
onderwijs. In Schipluiden liepen de meeste bewoners niet zo hard
van stapel. Het gemeenschappelijk onderwijs werd lang
gewaardeerd. Het was het gereformeerde volksdeel dat in het dorp
als eerste groep naar eigen onderwijs streefde. Dit leidde tot
de stichting van 'De Vereniging voor Gereformeerd
Schoolonderwijs te Schipluiden', waarvan de statuten bij
Koninklijk Besluit van 6 maart 1896 werden goedgekeurd. In een
pand met twee lokalen aan de Singel startte op 31 augustus van
dat jaar het gereformeerde onderwijs met 27 leerlingen. De
school kreeg nog geen rijkssubsidie; meester P.G. Smelik
verdiende als hoofd van de school zevenhonderd gulden per jaar. |
| Op 3 februari 1909 werd het afgebeelde
schoolgebouw aan de Veenweg betrokken, dat naast de
gereformeerde pastorie was gebouwd. Het telde eveneens twee
lokalen. Pogingen met de hervormden om gezamenlijk een nieuwe
christelijke school op te zetten waren mislukt. Toen in 1920 de
financiële gelijkstelling een feit werd, kwam er een derde
lokaal bij. De rooms-katholieke en meeste hervormde kinderen
bleven de openbare school bezoeken in de Boomgaardslaan, totdat
in 1923 ook de hervormden een eigen weg insloegen. Hun school
met 58 leerlingen startte in het gebouwtje van de eerste
openbare school aan de Boomgaardslaan. In 1868 was hier een
nieuwe openbare school met vier klassen gebouwd, die na het
vertrek van de hervormde kinderen in 1923 aan het katholiek
onderwijs werd overgedragen. De Boomgaardslaan werd vanwege de
aanwezigheid van twee scholen ook wel 'Schoolslop'
genoemd. In 1950 kregen de hervormden een nieuw schoolgebouw aan
het Sint Maartensregtplein. Besprekingen tussen het hervormde en
gereformeerde schoolbestuur leidden in 1952 tot een samengaan
van de twee schoolverenigingen en per 1 september 1953 van beide
scholen. Het gebouw aan het Sint Maartensregtplein werd hiervoor
vergroot.
De voormalige gereformeerde school aan de Veenweg werd daarna
voor andere doeleinden gebruikt. Het karakteristieke gebouw
staat er nog steeds, evenals de woningen ervoor. Voor de oorlog
woonde in het huis naast de school vrachtschipper Dirk
Eikelenboom; geheel rechts woonden de gebroeders Arie en Leen
Arkesteijn. De oude situatie is hier momenteel nog volledig
herkenbaar.
In de expositie 'Van de Zouteveense brug tot de
Zouteveense tol' in het Museum Het Tramstation te Schipluiden
wordt ook aandacht besteed aan dit gedeelte van de Veenweg. De
tentoonstelling is nog te zien tot 19 december 2009.
Openingstijden: Zaterdagmiddag en de eerste zondag in december
van 14.00 tot 16.00 uur.
|
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude foto:
Historische Vereniging Oud Schipluiden.
Foto huidige situatie 2009: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
26 november 2009.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
