Twee gezichten van... Nr. 71: Hoofdgebouw buitenplaats Hodenpijl
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2008.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 71.
De voor- en zijgevel van het hoofdgebouw van de buitenplaats
Hodenpijl, gelegen aan de Tramkade tussen Den Hoorn en
Schipluiden, oogt imposant door zijn hoogte en breedte. De
vondst van een tekening uit 1823, van een onbekende
maker, bevestigt het gevelbeeld, dat tijdens een bouwhistorische
verkenning in 2002 reeds was opgevallen. In dat jaar liet de
pleisterlaag hier en daar los, waardoor het oorspronkelijke
metselwerk was te zien. Ook zichtbaar achter de cementlaag waren
op enkele plaatsen de korfbogen boven de vensters. Ze waren
versierd met zandstenen blokjes. Deze bouwwijze is kenmerkend
voor de eerste helft van de zeventiende eeuw. De huidige
vensters, zogenaamde T-ramen, dateren uit het laatste kwart van
de negentiende eeuw. Boven de kelderopeningen bevinden zich
onder de pleisterlaag eveneens korfbogen (zie de oude tekening).
De kelder zelf heeft een kruisgewelf, die in het midden wordt
gedragen door twee achtkantige zuilen. Ook hier geven de stenen
aan dat de bouw van dit gedeelte van de buitenplaats in de
eerste helft van de zeventiende eeuw heeft plaatsgevonden.
Kruisgewelven zijn zeldzaam in het gebied van Midden-Delfland.
Ze komen slechts voor bij boerderijen die in de zestiende eeuw
zijn gebouwd. Hier hebben we met een jonger voorbeeld te maken,
vermoedelijk gebouwd door een metselaar van grote stadshuizen. |
| De opdrachtgevers voor deze bouw waren Mr.
Maerten Paets en zijn schoonmoeder Machtelt Leijningen, weduwe
van Hillebrant Jacobsz. van Wouw. In 1634 waren zij in
het bezit gekomen van deze oude boerderijplaats. Veel rijke
stedelingen belegden in die tijd hun geld in de bouw van een
buiten op het platteland. De families Paets en Van Wouw woonden
in Den Haag. Ze handhaafden op het achtererf van de buitenplaats
de boerderij. In 1678 blijkt Jacob Abrahamsz.
Luchtigheijt de pachter van het agrarische gedeelte te zijn. In
de zomermaanden mocht hij op zijn erf geen vee laten rondlopen
en vuilnis deponeren. In die periode verbleef de familie Van
Wouw regelmatig op de buitenplaats. Ten behoeve van de recreatie
werden enkele waterpartijen gegraven, waarvan er één bewaard
is gebleven. Ook kwamen er bospercelen, een nieuwe boomgaard,
een orangerie en een speelhuisje, waar de kolfattributen werden
bewaard. Recentelijk is bij de aanleg van de golfbaan de
fundering van dit huisje opgeruimd. |
| Na 1763 kwam het bezit Hodenpijl in handen
van meestertimmerman Willem van den Bosch uit Schipluiden.
Achter het herenhuis wordt in de koopakte een boerenwoning
vermeld en een stal voor 40 koeien. In 1833 kocht Dirk
Jacobsz. Ammerlaan het gehele bezit; hij was onder meer
boterhandelaar en tot 1855 burgemeester van Hodenpijl. Op
het achtererf liet hij een dubbel pakhuis bouwen, dat er nog
steeds staat. Later werd hij ook burgemeester van Schipluiden.
De gemeenteraadsvergaderingen vonden tot 1881 plaats in
de grote opkamer van de buitenplaats Hodenpijl. Daarna kwam er
een nieuw raadhuis in de Dorpsstraat te Schipluiden.
Het monumentale pand is sinds een aantal jaren rijksmonument.
Het fraaiste onderdeel is de grote opkamer, die ook wel met de
naam 'zaal' wordt aangeduid. Deze ruimte weerspiegelt een
rijkdom, die nergens op het platteland van Midden-Delfland zijn
gelijke kent. De opkamer heeft onder meer een fraaie kast- en
deurpartij, een gestuukt plafond, een mooie schouw en
vensterbanken. Voor en naast het hoofdgebouw staan nog diverse
hoge bomen, die van het voorjaar tot het najaar het voormalige
buitenhuis verbergen. In de wintermaanden is het pand goed
zichtbaar. Het vervallen toegangshek draagt nog de naam
Hodenpijl. Oorspronkelijk was deze naam verbonden aan een
middeleeuws kasteel, dat aan de andere zijde van de Gaag,
dichterbij het dorp Schipluiden, heeft gestaan. Tegenover het
hoofdgebouw van de buitenplaats ligt de voormalige r.k. kerk van
Hodenpijl, die nu als ontmoetingscentrum wordt gebruikt. |
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude
afbeelding:
particulier bezit.
Foto huidige situatie 2008: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
18 december 2008. Meer informatie:
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
