Twee gezichten van... Nr. 31: Boerderij Abbestee in Schipluiden

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2005. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 31.

Nabij het dorp Schipluiden ligt aan de Tramkade boerderij Abbestee, die blijkens een jaartal in het metselwerk van de opkamer in 1646 is gebouwd. De boerderij heeft een L-vorm, die karakteristiek is voor Midden-Delfland. De opkamer met daaronder de melkkelder bevindt zich aan de koude noordzijde. Hier werd oorspronkelijk de boter en kaas bewaard. Vanuit het voorhuis was een toegang naar de opkamer en de melkkelder. Overigens zorgden ook de kastanjebomen in de zomermaanden voor verkoeling. Later werd het bedrijfsgedeelte verplaatst naar het achterhuis, richting stal, en verviel de toegang in het voorhuis. In de jaren zeventig van de vorige eeuw heeft de eigenaar de oorspronkelijke toegang van Abbestee weer hersteld. Ook de pleisterlaag is toen verwijderd, waardoor het fraaie metselwerk weer zichtbaar werd. Vooral de hoeken en de gevelopeningen zijn rijk versierd. Opvallend zijn verder de twee asymmetrische puntgevels boven het voorhuis en de opkamer. Aan de noordzijde van de stal bevindt zich een houten vierkante karnmolen. Hier werd tot in het begin van de twintigste eeuw de melk gekarnd voor de boterproductie. De ligging van het erf, gericht op het zuiden, is heel geriefelijk.

Een katholieke schuilkerk

Van 1912 tot 1968 lag op de kade voor Abbestee de trambaan van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij. De toegangsbrug naar de boerderij dateert uit de tijd dat de tramlijn werd aangelegd. In 1933 vatte het rieten dak van de woning vlam als gevolg van rondspringende vonken van een locomotief. Hoewel de brand snel werd geblust, was men toch bevreesd voor herhaling, vandaar de komst van het huidige rode pannendak.
De boerderij zou in het midden van de zeventiende eeuw zijn gebruikt als vergaderplaats voor katholieken. In die tijd was de openlijke uitoefening van het katholieke geloof nog verboden. Abbestee bezat volgens niet officiële bronnen "een grote ruimte", die als schuilkerk heeft gediend. Feitelijk kwam alleen de zolder hiervoor in aanmerking, die via een spiltrap vanuit de woonkamer is te bereiken. De naam Abbestee zou verwijzen naar vader- of godshuis. Wanneer de boerderij inderdaad voor katholieke diensten is gebruikt, kan dit alleen maar in het begin van haar bestaan zijn gebeurd. Hier woonde toen de katholieke familie Overgaag.
Rond 1700 werd Cornelis de Jonge van Ellemeet, ambachtsheer van Schipluiden, Hodenpijl en St. Maartensrecht, eigenaar van Abbestee. Het is uitgesloten dat hij als protestant katholieke diensten in zijn boerderij toeliet. Overigens was dat in die tijd ook niet meer nodig. Iets noordelijker, in Hodenpijl, stond vanaf 1657 een katholieke schuurkerk. Het openbaar bestuur gedoogde deze vergaderplaats.
Rekeningen van herstelwerkzaamheden aan Abbestee, uit de periode 1720-1740, vermelden onder meer de vervanging van tegelwerk, de reparatie van kozijnen en een bedstede en de plaatsing van een nieuw hek in de toegangspoort. Uitvoerders waren knechten van metselaar Pieter Sijdenbos en timmerman Krijn van Dijk uit Schipluiden.

Meer informatie over Abbestee is te horen als u telefoonnummer 0900-3005020 belt en vervolgens code 013 intoetst. Het is een van de locaties van de Midden-Delfland Audiotour. 

Meer informatie over de naamgeving van polders en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek van de gemeente Schipluiden’.

Tekst: Jacques Moerman. Oude foto: ca. 1920. Foto huidige situatie 2005: Henk Groenendaal. Historische Vereniging Oud-Schipluiden. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 26 mei 2005.

Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/.