Twee gezichten van... Nr. 76: Slot de Houvelaan en de Nieuwe Kerk

In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is verzorgd door Trudy Werner-Berkhout van de Historische Vereniging Maasland. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2009. Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze maand deel 76.

Deze straat is vernoemd naar het adellijke Huis Ter Houve. In de Leenkamer van Holland wordt al in 1281 gesproken over een ´Hoeve land nabij de Westgaag´. In 1420 is officieel sprake van een 'huis met hofstad', ofwel een adellijke hofstede, welke in 1435 de woning ´Ter Hoeve´ wordt genoemd. Waarschijnlijk was dit het eigenlijke Slot de Houve, stamhuis van de in Holland zeer belangrijke adellijke familie Van de(r) Houve. Op de kaart van Jan Potter uit 1570 (kaarboek Duitse Orde) komt ter plaatse slechts een boerderij voor, hetgeen er op duidt dat het slot toen reeds verdwenen was. Volgens een kroniek uit 1636 zouden er nog slechts enkele muurresten van het kasteel staan. De plaats van het Huis ter Houve moet worden gezocht bij de ´Westgaech of Spartelweg', op de huidige plaats Groenoord in de Dijkpolder. Opmerkelijk is dat hier generaties lang de tuindersfamilie Van der Hoeven heeft gewoond.

De oude foto is genomen op 27 oktober 1956, vanuit het gemeentehuis. Links is men bezig met de bouw pal achter het gemeentehuis. De brandweerkazerne en vier huizen, net niet op de foto te zien, waren net opgeleverd. In de verte zien we weilanden. Slot de Houvelaan hield toen op bij de trambaan, ofwel bij de in aanleg zijnde Huis te Veldelaan.

Rechts op de foto zien we een deel van het toenmalige complex bejaardenwoningen van de Hofdijkstraat. En daarachter het terrein waar de eerste paal geslagen werd voor de Gereformeerde, nu Nieuwe Kerk. De oude Gereformeerde Kerk in de Doelstraat, gebouwd in 1888, bleek na de bouw al gauw te klein te zijn en was daarom in 1899 uitgebouwd. Deze aanbouw echter verzakte in de loop der tijd zo erg dat het gebouw aan de buitenkant gestut moest worden. Langzamerhand werd het duidelijk dat er een nieuw kerkgebouw moest komen. In 1942 vond men in de collecte zak tot ieders verassing een gift van 25 gulden, bestemd voor de nieuwbouw. Dit werd het begin van de vorming van een bouwfonds. 

In overleg met de gemeente werd een goede plek gezocht en gevonden op een terrein achter het gemeentehuis.  Inmiddels was de dorpsuitbreiding hier in volle gang. De nog bestaande trambaan en het stationnetje stonden op de nominatie om te verdwijnen en ervoor in de plaats zou een nieuwe weg komen, de Huis te Veldelaan, gunstig voor de ligging van het kerkgebouw en het zo gewenste verenigingsgebouw. 

Na een periode van veertien jaar aan voorbereiding werd op vrijdag 2 november 1956 de eerste paal geslagen voor de nieuwbouw van de Gereformeerde Kerk. De 2600 m² bouwgrond, aangekocht van de gemeente, in de driehoek Slot de Houvelaan, Huis te Veldelaan en de Hofdijkstraat stond bekend als een van de laagste hoekjes weiland rond de oude dorpskern. In de wintermaanden stond het veel keren onder water en kon je er schaatsen als je geluk had. 

De bouwsom van f 960.000,- werd betaald door de officiële collecten en acties, maar daarnaast waren vele spontane acties van personen, groepen en verenigingen. Zo bijvoorbeeld een oliebollendag, een rommelmarkt, een oud-papieractie, lepeltjesverkoop, een ´biestactie´ ofwel verkoop van ´kerkbiest´ door de boeren en zelfs een huiselijke bezuinigingsactie wat inhield dat er geen koekjes bij de koffie en geen bloemen gekocht werden, maar het geld ervoor in de pot gestopt werd.

Op 12 juli 1958 werd de nieuwe kerk met een openingskerkdienst in gebruik genomen. Met zo´n 900 zitplaatsen! Ook het bijgebouw, 'De Magneet' geheten, was ruim van opzet om tegemoet te komen aan voldoende vergaderruimte en voor het bloeiende verenigingsleven. Alleen al aan kerkelijke- en jeugdverenigingen was toen een rijke verscheidenheid, zoals een mannenvereniging ´Calvijn´, een vrouwenvereniging ´Rondom het Woord´ en diverse jeugdverenigingen, zoals de jongensclub ´Timotheus´ en de meisjesclub ´Mirjam´. Inmiddels is de kerk opgegaan in de PKN (Protestantse Kerk in Nederland).

Literatuur:

• Vroegere kastelen in en rond Maasland. Jaarboek HVM, 1990.
• Uit het verleden van de gereformeerde kerk van Maasland, 1958-1983, Herdenkingsboekje. 

Tekst: Trudy Werner-Berkhout. Oude foto: Historische Vereniging Maasland. Foto huidige situatie 2009: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie: 21 mei 2009.

Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/.