Twee gezichten van... Nr. 44: De Groeneveldsemolen
In de rubriek 'Twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2006.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 44.
Van de tientallen windwatermolens die in Midden-Delfland
hebben gestaan, zijn er maar twee overgebleven, namelijk de
Dijkpoldermolen in Maasland en de Groeneveldse molen nabij het
kerkdorp 't Woudt. De oude foto dateert uit 1972 en toont
de molen voor de restauratie in de jaren tachtig van de vorige
eeuw. Op de achtergrond zijn nog net de hoge flats te zien aan
de Lozerlaan in Den Haag. Inmiddels is de bebouwing van de stad
alleen maar dichterbij gekomen. Langs de Molenlaan, tegenover de
molen, zijn de tuindersbedrijven in hoogte toegenomen. De
Groeneveldse Polder telt nog enkele boerenbedrijven, die het
sterk geslonken weidegebied aan de oostzijde openhouden. |
Het oudste keurboekje van het hoogheemraadschap
van Delfland vermeldt, dat in 1445 in de Lierpolder een
watermolen werd opgericht, die ook het overtollige water uit de
omgeving van Groeneveld moest wegmalen. Dit gebied was te
omvangrijk, zodat kort daarna ook een molen in de Groeneveldse
Polder werd gebouwd. In tegenstelling tot veel andere
watermolens overleefde deze molen de woelige Spaanse jaren
1572-1574. In 1620 klaagden de molenmeesters over de
toestand van hun watermolen, die "van ouderdom
geheelicken verghaen" was. Voor nieuwbouw was echter
voorlopig geen geld. Wel vonden er voortdurend reparaties plaats
door timmerlieden en molenmakers uit de omgeving.
Uit de verslagen van het bestuur van het hoogheemraadschap van
Delfland blijkt, dat de oude Groeneveldse molen kort voor 16
augustus 1719 door blikseminslag in brand was geraakt en "geheelijck
was verteert". De ingelanden van de polder treurden
niet lang om dit verlies. Er werd direct een uitgebreid bestek
gemaakt voor een nieuwe stenen watermolen. Op 18 augustus 1719
vond de uitbesteding plaats in het rechthuis van 't Woudt.
Pieter van Wieringe nam het karwei aan voor de som van 2549
gulden. De bouwer verplichtte zich al het voorgeschreven werk "meesterlijk
in malkander te setten". Het resultaat was een ronde
stenen molen met een rieten kap. Het type werd omschreven als
een grondzeiler met een Oudhollandse wiekvorm, waarvan de vlucht
25 meter bedroeg. In deze molen bevond zich "een
bequaame woonplaats", die tot 1979 werd bewoond door de
familie Boekestijn. |
| Tot 1960 werd de Groeneveldse Polder (272
ha) uitsluitend op de wind bemalen; daarna is vlak naast de
molen een vijzelgemaal gebouwd. Deze vijzel werd aanvankelijk
aangedreven door een dieselmotor en vanaf 1974 door een
elektromotor. Tengevolge van de bouw van het vijzelgemaal werden
de wieken met 1,95 m ingekort tot circa 23 meter. Na de
polderconcentratie is de molen eigendom geworden van het
hoogheemraadschap van Delfland. In het begin van de jaren
tachtig moest de bemalingscapaciteit in verband met de toename
van het aantal kassen in de polder worden vergroot. Het scheprad
werd vernieuwd en de aandrijving geëlektrificeerd. In augustus 1985
startte de restauratie van de molen door het molenmakersbedrijf
Verbij uit Hoogmade. De muren werden voorzien van een nieuwe
stuclaag en de wieken werden weer op de oorspronkelijke lengte
van 25 meter gebracht. Dit hield in dat het dakvlak van het
vijzelgemaal aangepast moest worden. Op 25 november 1986
werd voor het eerst weer op de wind proefgedraaid. Sinds de
oplevering in mei 1987 draait het scheprad weer
veelvuldig, zowel op de wind als elektrisch aangedreven. In de
periode november 1987 tot juni 1988 is het interieur van de
Groeneveldse molen gerestaureerd. Helaas waren de meeste
originele Delftsblauwe tegeltjes toen al uit de molen verdwenen.
Op de plaats van de oude stal/schuur werd in 1988 een
molenaarswoning gebouwd. Vanaf januari 1989 wordt de
woning bewoond door de enthousiaste molenaar/machinist Rob van
Zijll en zijn gezin.
Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden)
Tekst: Jacques Moerman Oude foto:
Historische Vereniging Oud Schipluiden.
Foto huidige situatie 2006: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
7 september 2006.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
