Twee gezichten van... Nr. 54: Het zuidwesttorentje van
de Keenenburg
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2007.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 54.
De oude afbeelding toont de achterzijde van het kasteel
Keenenburg. De aquarel is in 1728 gemaakt door E. van der Burgh
en bevindt zich in het Gemeentearchief van Delft. Hier worden
meer originele afbeeldingen van de Keenenburg bewaard. Ze zijn
in de negentiende eeuw verzameld door P.M. Beelaerts,
rijksontvanger van de gemeente Schipluiden, en geschonken aan
het Gemeentearchief van Delft. Hij was familie van een van de
laatste bewoners van het kasteel, namelijk de Haagse
burgemeester Mr. Paulus Beelaerts.
Op de oude afbeelding is naast het zuidwesttorentje ook het
hoofdgebouw van de Keenenburg te zien, met een lage vleugel aan
de grachtzijde en een forse uitbouw in de gracht. Hierin
bevonden zich de keuken en de eetzaal. Tijdens een grote
opgraving in 1978 is met name in de gracht naast dit deel van
het kasteel enorm veel aardewerk en glaswerk geborgen. Vooral
onder de raampartijen lag het vondstmateriaal opgestapeld.
In de gracht direct achter het torentje werd veel
kinderspeelgoed gevonden, zoals miniatuur keukengerei, tollen,
knikkers en dieren van klei. Archiefgegevens bevestigen dat in
het aangrenzende vertrek een kinderkamer was. Hier lagen ook
kantklosjes, naaldenkokertjes en enkele scharen. Vermoedelijk
was dit materiaal afkomstig van een dienstmeisje, dat in de
kinderkamer toezicht hield. Op de muur van de traptoren staat op
de waterverftekening het jaartal 1288. In die tijd pachtte het
geslacht Van Dorp de grond van het Domkapittel van Utrecht. Er
was toen nog geen sprake van een kasteel. Pas in de loop van de
veertiende eeuw kwam hier een stenen huis te staan, dat in
1411-1412 is gesloopt. Philips de Blote heeft kort daarna op
deze plaats een nieuw kasteel opgericht, dat uit een hoofd- en
voorburcht bestond. De zware toren, waarvan nog net de vier
hoektorentjes zichtbaar zijn, dateert uit die tijd.
|
Het afgebeelde zuidwesttorentje werd in de
achttiende eeuw als toilet gebruikt. Het is tijdens de
graafcampagne van 1978 volledig blootgelegd. Het torentje rustte
op een houten roosterfundering, bestaande uit diverse
houtsoorten. Het formaat van de stenen duidt op een bouw in het
eerste kwart van de zeventiende eeuw. Een sluitsteen met het
jaartal 1619, die hier in de gracht is gevonden, bevestigt dit.
De opening van het gebouw van de Woningbouwvereniging St.
Willibrordus en enkele andere bedrijven in 1991 was de directe
aanzet om iets van de historische bebouwing van de Keenenburg
zichtbaar te maken. De Stichting Heropbouw Toren Keenenburg werd
opgericht, die met enkele publieksgerichte acties gelden
verzamelde voor de gedeeltelijke opbouw van het zuidwesttorentje
en de aangrenzende muren. Met handkracht werden door
verschillende sponsors een aantal houten palen in de grond
geheid. Deze palen moesten de bestaande fundering van het
torentje versterken. Het lokale aannemingsbedrijf Haring
verzorgde het metselwerk. Zowel het torentje als de aansluitende
muren zijn op de bestaande funderingen van het kasteel gebouwd.
De stenen kwamen gedeeltelijk van elders. Bij de reconstructie
is uitgegaan van een tekening van Roeland Roghman uit 1646. In
die tijd zaten er nog geen deur en venster in het
zuidwesttorentje. |
Op de afbeelding van Van der Burgh is vóór de
hoofdburcht de voorburcht te zien, die parallel aan de Gaag
heeft gestaan. Aan de andere zijde van het water, aan de
Dorpsstraat, zijn het rechthuis van Schipluiden en de oude
dorpskerk te zien. De kerk had in 1728 nog een stenen toren. In
1810 is deze toren vanwege de scheve stand gesloopt.
Tegenwoordig siert een eenvoudig torentje, een zogenaamde
dakruiter, het schip van de kerk.
De verbouwde kas, met onder meer het Groencentrum Langelaan,
staat op de gracht en de hoofdtoren met enkele bijgebouwen van
de Keenenburg. Hier is in 1976 een opgraving geweest, waarbij
slechts een klein stukje van de gracht is onderzocht. Wanneer
het gebruik van de grond op deze plaats wijzigt, zal nieuw
archeologisch onderzoek noodzakelijk zijn.
Meer informatie over de Keenenburg en andere kastelen is te
zien op de tentoonstelling 'Middeleeuwse Kastelen in en om
Schipluiden' in het Museum Het Tramstation, openingstijden:
woensdag en zaterdag van 14.00-16.00 uur t/m 25 augustus. Hier
is ook een boekwerkje over dit onderwerp te koop. |
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden)) Tekst: Jacques Moerman. Oude foto:
Historische Vereniging Schipluiden.
Foto huidige situatie 2007: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
28 juni 2007.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
