Twee gezichten van... Nr. 86: Rijksstraatweg 1, Den
Hoorn
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2010.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 86.
In het centrum van Den Hoorn zijn niet zoveel oude panden
bewaard gebleven. Een opvallend woonhuis staat aan het begin van
de Rijksstraatweg naar Schipluiden. Drie generaties Van Vliet
hebben hier ruim honderd jaar het boerenbedrijf uitgeoefend. Het
aanzicht van het woonhuis verraadt niet direct dat we hier met
een boerenwoning te maken hebben. Een gesprek met Gé (Gerard)
van Vliet en de vondst van een oude koopakte maakte het
oorspronkelijke gebruik van deze woning duidelijk. Het pand is
omstreeks 1880 als rentenierswoning gebouwd voor Leendert
Langelaan en zijn vrouw, die elders in Den Hoorn een boerderij
hebben gehad. Aanvankelijk bevonden zich in het achterhuis een
paardenstal en een koetshuis. Omdat de paardenlucht al snel in
de woonruimtes doordrong, kwam achter de woning voor dit gebruik
een nieuw onderkomen. De paardenstal en het koetshuis werden
vervolgens ingericht als keuken en achterkamer. |
| Rond 1900 vestigde Gerard van Vliet hier een
boerenbedrijf, later opgevolgd door zijn zoon Willem van Vliet
en zijn kleinzoon Gé van Vliet. De grootvader van de huidige
bewoner liet rechts van de woning een hooiberg en stal bouwen.
Ze staan parallel aan de Woudseweg, waarvan ze oorspronkelijk
gescheiden waren door een sloot. Dirk van Zanten maakte in 1981
de afgebeelde tekening van de boerderij van Van Vliet. De
hooiberg is later vervangen door een hooitas. Voor de woning
hebben altijd leilinden gestaan. De huidige tuin is omstreeks
1999 aangelegd door het hoveniersbedrijf van Pieter Kalkman uit
Den Hoorn. De vorm van de buxusperken in de tuin is
geïnspireerd door de voorgevel van de woning. Het woonhuis
heeft een rechthoekige plattegrond en wordt gedekt door twee
zadeldaken, die elkaar in het midden kruisen. Aan de noordelijke
zijde bevindt zich een uitbouw van jongere datum.
Het stuk grond waarop de woning en de andere opstallen staan,
is een onderdeel van een driehoekig stuk buitenland van ca. 1
ha, dat oorspronkelijk geheel omringd was door water. Aan de
noordkant lag een brede sloot langs de Woudseweg, aan de
westzijde bevindt zich nog altijd de Lookwatering en aan de
oostkant lag een sloot langs de Gaagweg (nu Rijksstraatweg). Op
oude kaarten wordt het land met de naam 'Kickert' aangeduid. Een
kaart van landmeter Joan van Beest uit 1633 toont aan dat de
driehoek toen nog grasland was. Direct ten zuiden van de woning
van Van Vliet stonden in de negentiende eeuw een houtloods, een
woning en tot 1865 de houtzaagmolen 'De Eendracht'. Herman
Hartogh Heijs van De Lier was hier de laatste eigenaar van. Iets
zuidelijker, nabij de plaats waar de Lookwatering op de Gaag
uitloopt, stond van 1776 tot 1880 op een eiland de paltrokmolen
'De Hoop'. De Delftse houtzaagmolenaar Laurentius Antonius
Vreeburg was in 1868 eigenaar van deze houtzaagmolen. |
| De familie Van Vliet bewaart een notariële akte
uit begin 1868, waarin melding wordt gemaakt van de verkoop van
vier percelen, waaronder het perceel waarop nu de boerderij van
Rijksstraatweg 1 staat. De verkoop werd geleid door notaris
Bartholomeus van Berckel in het logement 'De Bolk' nabij het
Stationsplein te Delft. Eén perceel betrof de grond waarop de
stellingmolen 'De Eendracht' had gestaan. De houtzaagmolenaar
Vreeburg kocht de vier percelen voor f 6900,-. In dezelfde akte
wordt vermeld dat hij de percelen langs de Woudseweg direct
doorverkocht aan enkele andere belangstellenden. Leendert
Langelaan werd voor f 1425,- eigenaar van de grond van de
huidige boerderij van Van Vliet. Vreeburg bedong bij de verkoop
dat hij hierop geen houtzaagmolen of bergplaats van houtwaren
mocht oprichten, op straffe van f 5000,-. Wanneer Langelaan in
de eerste tien jaar van de aankoop van zijn perceel tot 'optimmering'
van een woonhuis zou besluiten, moest hij hout gebruiken dat
afkomstig was van 'de houtkoperij' van Vreeburg. Ongeveer twee
jaar na het verlopen van deze bepaling liet Langelaan de
rentenierswoning aan de Rijksstraatweg bouwen.
Het fraaie pand met bijbehorende opstallen en erf wordt
binnenkort voorgedragen als nieuw gemeentelijk monument.
Hierdoor blijft op een karakteristiek punt nog iets zichtbaar
van de vroegere agrarische bedrijvigheid in Den Hoorn.
|
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude foto:
Historische Vereniging Oud Schipluiden.
Foto huidige situatie 2010: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
26 maart 2010.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
