Twee gezichten van... Nr. 81: 'De Glazen woning' nabij Den Hoorn
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2009.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 81.
Aan de Woudseweg 134 staat de boerderij van de familie Jan
Kleyweg, voorheen van Nic. Ammerlaan. Vanwege de vele
raampartijen in het voorhuis werd deze boerderij in het verleden
ook aangeduid met de naam 'De glazen woning'. Achter de vensters
bevonden zich oorspronkelijk drie kamers: de woonkamer, de
slaapkamer en de mooie kamer. Dit gedeelte van de boerderij
dateert uit 1859. De huidige stal is in 1930 gebouwd. Als gevolg
van de verbreding van de Woudseweg in dat jaar moest de oude
stal, die haaks op de boerderij stond, gesloopt worden. De oude
foto laat de oorspronkelijke situatie vóór 1930 zien, met
links voor de stal een karnmolen en rechts voor de opkamer een
melkhuisje. |
| ´De glazen woning´ ligt op een kleiafzetting
van de Gantel (een pré-Romeins krekenstelsel), waarop reeds in
de tweede eeuw werd gewoond. Vóór de aanleg van de A4 zijn
hier enkele boerderijen van Cananefaten opgegraven. In de tweede
helft van de twaalfde eeuw werd de voorganger van de boerderij
van Kleyweg dieper in de polder gebouwd, aanvankelijk op
veengrond en later op een terp. De veenbodem lag in de twaalfde
eeuw aanmerkelijk hoger dan de kleigrond. In de veertiende eeuw
werd de woonplaats op de terp verlaten en kwam er een nieuwe
boerderij langs de Woudseweg. Deze woning is te vinden op een
kaart uit ca. 1536 van Maerten Corneliszoon. De landmeter Jan
Potter tekent de woning in 1575 als ruïne en schrijft erbij 'de
verbrande woning van Cors Tonisz'. In de roerige jaren 1572-1574
van de Tachtigjarige Oorlog is de boerderij als gevolg van het
optreden van de Spanjaarden en de geuzen verwoest. De eigenaar
was toen Cors Antonisz. van Dijck, lid van een welgeboren
Westlandse familie. Hij was een zwager van Jan Potter. Uit het
belastingkohier van de Tiende Penning van 1561 blijkt, dat Cors
Antonisz. zo'n 100 morgen land gebruikte (één morgen is ca.
viervijfde ha.), waarvan ruim 38 morgen eigen bezit was.
Hierdoor behoorde hij tot de grootste grondgebruikers in deze
regio. |
| Naast het voorhuis van de huidige boerderij
bevindt zich nog een gedeelte van de woning die na de Spaanse
periode is gebouwd. Hierin zit een kelder met een zeldzaam
dubbel kruisgewelf, een dichtgemetselde doorgang naar het
vroegere voorhuis en een oude waterput. Aanvankelijk werd
gedacht dat deze kelder de verwoesting in 1572-1574 had
overleefd. Kruisgewelven dateren gewoonlijk uit de Late
Middeleeuwen. De grootschalige herbouw van boerderijen in steen
vond rond Delft pas omstreeks 1600 plaats. De oorlogsdreiging
was uit Holland weg en het platteland profiteerde van de
opkomende steden waar behoefte was aan zuivelproducten. Vaak
waren het stedelingen die de herbouw van de boerderijen
financierden. |
| Een verwijzing hiernaar is de vondst van een
oranjekleurige aardewerken schouwplaat tijdens de restauratie
van de opkamer in 2005. In de top is het jaartal 1604 en een
beschadigd familiewapen van mogelijk prins
Maurits, de
toenmalige stadhouder, te zien. Een dergelijk interieurstuk vind
je gewoonlijk alleen in oude stadspanden.
De melkkelder (niet zichtbaar op de foto's) is naar het
noorden uitgebouwd en bevindt zich dus aan de koude zijde. Boven
de keldervensters is een kruisteken aangebracht. In de volksmond
wordt verteld: 'Het kruis weert de duivel van melk en zuivel'.
Deze boerderij is heel lang bezit geweest van katholieke boeren.
De opkamer boven |
Schouwplaat met wapen (bovenaan)
|
| de kelder heeft consoles met een
renaissanceprofilering onder de moerbinten en bezit een later
toegevoegde zeventiende-eeuwse bedstede met bijbehorende kast.
Beide fraai gesneden eikenhouten meubelstukken zijn van een zeer
hoge kwaliteit, die nergens in Midden-Delfland geëvenaard
wordt.
De woning van de familie Jan Kleyweg is de laatste boerderij
in Den Hoorn met een authentiek erf met hooiberg, moestuin,
boomgaard, geriefbos en een wagenschuur uit 1859, die met zorg
in stand worden gehouden. Het is een rijksmonument waaromheen
destijds bewust een open groene ruimte is gecreëerd. De A4 en
de huidige Woudseweg zijn op enige afstand van de boerderij
aangelegd. Het is betreurenswaardig dat allerlei nieuwe
ontwikkelingen, waaronder de komst van een hoogspanningsmast en
een bedrijventerrein, geweld zullen aandoen aan het open
karakter van het laatste complete boerenerf in Den Hoorn.
Advertenties voor Delftse bouwprogramma's in de directe omgeving
suggereren dat de bewoners 'tussen de schatten' komen te wonen.
Eén zo'n schat is deze fraaie boerenwoning, nu nog een oase in
het groen. Het gehele complex Woudseweg 134 heeft een hoge
cultuurhistorische waarde. |
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude foto:
Historische Vereniging Oud Schipluiden.
Foto huidige situatie 2009: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
29 oktober 2009.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
