Twee gezichten van... Nr. 77: De kerk van 't Woudt
In de rubriek 'De twee gezichten van…' staan maandelijks
twee afbeeldingen centraal. De tekst van deze aflevering is
verzorgd door Jacques Moerman van de Historische Vereniging
Oud-Schipluiden. Henk Groenendaal maakte de foto anno 2009.
Reacties en suggesties van lezers zijn van harte welkom. Deze
maand deel 77.
Op het eerste gezicht lijken er niet zo veel verschillen te
zijn tussen de oude afbeelding uit ca. 1950 en de huidige
foto. Gefotografeerd is de zuidzijde van de kerk van 't Woudt.
In de periode 1957-1959 heeft hier een grote restauratie
plaatsgevonden. Op de oude foto is te zien dat het travee van de
kerk direct ten zuiden van de toren een klein venster heeft. Dit
gedeelte van de kerk en het eerste travee aan de andere zijde
van de toren waren voor de restauratie door een zwarte houten
wand afgesloten van het schip van de kerk. Beide ruimtes werden
gebruikt voor de opslag van stoelen, de avondmaalstafel en
brandstof voor de kachel en de stoven in de kerk. Tijdens de
restauratie zijn deze nissen bij het schip van de kerk
getrokken. De andere vensters, die in de negentiende eeuw
gedeeltelijk waren dichtgezet, kregen de oorspronkelijke grootte
en werden in de top voorzien van traceringen. Op beide foto's is
waar te nemen, dat het metselwerk van de steunberen wordt
afgewisseld met witte blokken natuursteen. Deze eenvoudige
versiering is bij meer oude kerken in de regio toegepast. |
|
In de zijgevel van het vierde travee bevindt zich een deur.
Tijdens herstelwerkzaamheden
in 2000 werd ter hoogte van deze toegang een fundering
aangetroffen van bakstenen met het formaat van 19 x 10 x 4 cm
(uit ca. 1500). Aanvankelijk was hier een portaal tegen
de kerk aangebouwd. Deze entree lag aanmerkelijk gunstiger dan
de deur in de voorgevel van de toren, waar de westenwind vrij
spel had. De oude dorpskerken van De Lier en Rijswijk bezitten
aan de zuidzijde nog dergelijke portalen. Het is niet bekend,
wanneer de aanbouw van de kerk van 't Woudt is verdwenen. De
huidige deur in deze gevel wordt voornamelijk gebruikt tijdens
begrafenissen. Een andere, veel grotere ingreep, is de sloop van
het kerkkoor in de zomer van 1831 geweest. |
|
| In oppervlakte en hoogte was dit deel van de kerk
net zo groot als het koor van de oude dorpskerk in Schipluiden.
Het verhoogde koor werd gebruikt als laatste rustplaats van de
bewoners uit de omgeving van 't Woudt. Het betrof hier vooral
leden van rijke boerengeslachten. Overledenen met een eenvoudige
afkomst werden in huurgraven in het schip van de kerk of rond de
kerk begraven. In 1829 bepaalden de Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland, dat er geen doden meer in de kerken begraven
mochten worden. De gemeenteraad van Hof van Delft, waartoe 't
Woudt tot 1921 behoorde, bepaalde dat het dak en de muren
van het koor afgebroken moesten worden. Het schip van de kerk
werd aan de oostzijde door een nieuwe muur dichtgezet. Op de
plaats van het koor ontstond op deze wijze een 'Burgerlijke
Begraafplaats'. In het begin van de jaren tachtig van de vorige
eeuw zijn de funderingen van het koor uitgegraven om ruimte te
maken voor nieuwe graven. Goed te zien is dat de kerk op een
terp staat. De belangrijkste reden van deze ophoging was, dat de
doden niet in aanraking kwamen met het grondwater. |
|
Het huidige uurwerk, inclusief de wijzerplaat, dateert uit 1913.
Het is een geschenk van Adriana de Jong aan de kerk. Recentelijk
heeft een restauratie plaatsgevonden van de wijzerplaat. Het
bovenste deel van de toren (vanaf de galmgaten) en het schip van
de kerk dateren uit ca. 1500. In die tijd is de huidige
kerk om de toren heen gebouwd. Het eerste kerkje stond achter de
toren. Het bezat de breedte van de toren en was lager dan het
tegenwoordige gebouw. Het oudste kerkje van 't Woudt dateerde
uit het derde kwart van de dertiende eeuw. Voor de bouw werden
kloostermoppen gebruikt, grote stenen van tenminste 30 x 15 x
7,5 cm, die te zien zijn van de torenvoet tot de onderkant van
de galmgaten. In de toren hangt een bijzondere luidklok, tevens
slagklok van het uurwerk. |
|
| De klok draagt als naam 'Salvator' (Verlosser)
en dateert uit 1516. In het oudste kerkregister wordt
onder 29 juni 1590 vermeld, dat de kerkmeester en de
schoolmeester naar Utrecht waren gereisd om een luidklok te
kopen. Vermoedelijk is de klok afkomstig uit de St.
Salvatorkerk in Utrecht, die in 1587 was gesloopt. De
luidklok is het oudste interieurstuk van de kerk van 't Woudt.
Op de klok staat in gotische letters: "Salvator is
mijn naem, mijn gheluie-theijt is voor God bequaem". |
| Meer informatie over de naamgeving van polders
en wegen is te vinden in het ‘Straatnamenboek
van de gemeente Schipluiden’ (de dorpen Schipluiden en Den
Hoorn en de buitengebieden). Tekst: Jacques Moerman. Oude
foto ca. 1950:
Historische Vereniging Oud Schipluiden.
Foto huidige situatie 2009: Henk Groenendaal. 'Midden-Delfland - Schakel' publicatie:
25 juni 2009.
Na publicatie worden de “Twee gezichten van…” ook op
internet gepubliceerd op adres: http://www.middendelfland.net/. |
|
